Số lượng lao động nhập cư tại Đài Loan vượt 800.000 người, đóng vai trò quan trọng trong lực lượng lao động bổ sung của quốc gia. Tuy nhiên, số lượng lao động nhập cư mất liên lạc cũng liên tục đạt mức cao kỷ lục, đến cuối năm ngoái đã vượt qua 90.000 người.
Theo điều tra, nhiều lao động nhập cư gặp phải các vấn đề như phí môi giới quá cao, khó khăn trong việc chuyển đổi công việc, rào cản ngôn ngữ, sự quản lý yếu kém của các công ty môi giới, dẫn đến việc họ không còn cách nào khác ngoài lựa chọn mất liên lạc. Các chuyên gia đề xuất rằng chính phủ nên tích cực đàm phán với các nước cung cấp lao động để tìm giải pháp, đồng thời tăng cường truy quét các tổ chức môi giới lao động bất hợp pháp.
Số lao động nhập cư mất liên lạc vượt 90.000 người – Lao động Việt Nam chiếm tỷ lệ cao nhất
Vấn đề lao động nhập cư mất liên lạc đang bị dư luận chỉ trích. Theo thống kê, chỉ riêng tháng 11/2024 đã có 2.338 lao động nhập cư bỏ trốn, tỷ lệ lao động nhập cư mất liên lạc trong 11 tháng đầu năm 2024 là 2,91%. Dù con số này chỉ bằng một nửa so với mức đỉnh điểm 5,96% trong thời kỳ đại dịch năm 2022, nhưng tổng số lao động mất liên lạc vẫn đã vượt quá 90.000 người, tăng gấp đôi so với mức 48.000 người vào đầu năm 2020.
Vậy lao động đến từ quốc gia nào “bỏ trốn” nhiều nhất? Báo cáo cho thấy, tính đến tháng 11/2024, trong số 90.269 lao động mất liên lạc, người Việt Nam chiếm số lượng lớn nhất với 57.423 người (63,6% tổng số lao động mất liên lạc), chiếm 20% tổng số lao động Việt Nam tại Đài Loan (281.000 người). Tiếp theo là lao động Indonesia với 28.283 người (31,3%).
Chính phủ siết chặt kiểm soát, giảm tỷ lệ lao động mất liên lạc
Trước tình trạng này, Bộ Lao động Đài Loan nhấn mạnh rằng sau đại dịch, tình trạng lao động nhập cư mất liên lạc đã giảm trong hai năm liên tiếp, từ 5,96% năm 2022 xuống còn 4,20% năm 2023 và tiếp tục giảm xuống 2,91% vào cuối tháng 11/2024. Chính phủ sẽ tiếp tục hợp tác với Cục Di dân để tăng cường kiểm tra và đẩy nhanh quá trình trục xuất lao động nhập cư mất liên lạc, đồng thời thực hiện các biện pháp cải thiện nhằm ngăn chặn tình trạng này.
Vấn đề lương và nguyên nhân lao động nhập cư bỏ trốn
Theo ông Tân Bỉnh Long, Phó Giáo sư tại Viện Phát triển Quốc gia Đại học Đài Loan, hiện tại lao động nhập cư được chia thành ba nhóm chính:
- Lao động trong ngành sản xuất
- Lao động chăm sóc tại cơ sở y tế
- Lao động chăm sóc gia đình
Lao động trong ngành sản xuất và tại cơ sở y tế được trả lương theo mức lương tối thiểu và có thể nhận thêm tiền làm thêm giờ, tổng thu nhập hàng tháng khoảng hơn 30.000 Đài tệ. Tuy nhiên, lao động chăm sóc gia đình không được áp dụng Luật Lao động Cơ bản, do đó mức lương thường thấp hơn đáng kể.
Để tìm hiểu lý do lao động nhập cư bỏ trốn, vào năm 2023, bốn thành viên của Viện Kiểm sát đã tiến hành điều tra và công bố báo cáo liệt kê 10 vấn đề chính, đồng thời đề xuất các giải pháp cải thiện. Báo cáo nhấn mạnh rằng “mất liên lạc” chỉ là hậu quả mà lao động nhập cư lựa chọn khi phải đối mặt với điều kiện lương thấp, môi trường làm việc khắc nghiệt, điều kiện lao động bất lợi hoặc không được giúp đỡ khi gặp khó khăn. Đằng sau những vấn đề này là tình trạng thiếu lao động trong một số ngành nghề và những lỗ hổng trong chính sách quản lý của chính phủ.
Một trong những nguyên nhân chính khiến lao động nhập cư bỏ trốn là do phí môi giới quá cao, đặc biệt nghiêm trọng đối với lao động Việt Nam trong ngành sản xuất. Họ phải trả từ 4.500 đến hơn 7.000 USD, vượt xa mức quy định của chính phủ Việt Nam. Vì muốn sang Đài Loan kiếm tiền, nhiều lao động phải vay nợ, khiến việc trả nợ trở thành ưu tiên hàng đầu. Khi nhận ra mức thu nhập không đủ để trang trải khoản nợ, họ chọn cách bỏ trốn để tìm việc làm bất hợp pháp với mức lương cao hơn. Chỉ cần trốn tránh được sự kiểm tra trong 6 đến 10 tháng, họ có thể trả hết nợ cho công ty môi giới và ngân hàng.
Ngoài ra, chính sách nghiêm ngặt về việc thay đổi công việc cũng là một nguyên nhân khiến lao động nhập cư mất liên lạc. Khi bị đối xử bất công, làm việc không đúng với hợp đồng hoặc gặp điều kiện lao động tồi tệ, họ không thể dễ dàng đổi chủ. Ngay cả khi tìm đến các công ty môi giới để nhờ giúp đỡ, họ thường bị phớt lờ, buộc phải bỏ trốn để tìm con đường khác. Đặc biệt, lao động chăm sóc gia đình có mức lương thấp hơn nhiều so với mức lương tối thiểu, trong khi phải làm việc gần như không có ngày nghỉ và chịu áp lực công việc lớn, khiến họ chọn cách bỏ trốn để tìm công việc tốt hơn.
Cần phân loại rõ ràng giữa lao động sản xuất và lao động chăm sóc (hộ lý, giúp việc)
Ông Tân Bỉnh Long cho rằng, nguyên nhân khiến lao động nhập cư bỏ trốn rất phức tạp, không phải lúc nào cũng do mức lương thấp. Đặc biệt, lao động chăm sóc gia đình là một phần của hệ thống phúc lợi xã hội, nhiều gia đình thuê lao động chăm sóc là những hộ có thu nhập trung bình hoặc thấp, vì vậy không thể chỉ yêu cầu tăng lương mà không xem xét đến khả năng tài chính của họ.
Ông cũng kêu gọi chính phủ thực hiện nghiêm túc các quy định pháp luật hiện hành để xử lý lao động bỏ trốn. Đồng thời, cần truy quét nghiêm ngặt các tổ chức môi giới lao động bất hợp pháp chuyên dụ dỗ lao động bỏ trốn để làm việc bất hợp pháp. Ông cũng đề xuất rằng chính sách lao động nhập cư nên được phân loại rõ ràng hơn. Hiện tại, Luật Dịch vụ Việc làm của Đài Loan chưa có sự phân biệt rõ ràng giữa lao động ngành sản xuất và lao động chăm sóc gia đình, trong khi nhu cầu tuyển dụng và điều kiện làm việc của hai nhóm này hoàn toàn khác nhau, do đó cần có cơ chế quản lý riêng biệt.
台灣移工人數超過80萬人，是我國重要的補充性勞動力。但失聯移工也屢創新高，去年底已突破9萬人。調查發現，許多移工面臨仲介費過高、轉換工作困難、語言溝通障礙、仲介管理不善等困境，求助無門下選擇失聯。學者專家建議，政府應積極與移工來源國協商對策，並查緝媒合非法工作的人蛇集團。
移工失聯人數破9萬 越南移工最會跑
外界詬病的移工失聯問題，根據統計，僅2024年11月就落跑了2,338人，2024年前11月移工失聯比率2.91%，雖是2022年疫情期間高峰5.96%的一半，但累積移工失聯人數仍已突破9萬人，自2020年初的4萬8千多人，至今已「翻倍」。
哪些國家的移工「最會跑」？報告顯示，至2024年11月失聯的9萬269人中，以越南人數高達5萬7,423人、占失聯總數63.6%最多，更是越南移工總人數28.1萬人的2成；其次是「印尼」2萬8,283人、占31.3%。
針對移工失聯問題，勞動部強調，疫情後整體移工失聯情況已連2年下降，發生率自2022年5.96%、2023年4.20%，2024年11月底降至2.91%，將持續配合內政部移民署加強查處，加速失聯移工遣返，同時推動各項改善措施，預防及降低移工失聯情況發生。
對於移工的薪資水準，台大國發所副教授辛炳隆表示，目前移工大致分為產業移工、家庭看護移工、機構看護移工等3類，其中產業移工跟隨法定基本工資，且可領加班費，一個月大概約能領到3萬初，機構看護移工也是比照基本工資，但家庭看護移工不適用「勞基法」，因此待遇較低。
為了解移工走上逃逸打黑工的原因，監察院4位監察委員曾進行調查，並於2023年發布報告列出10大問題，並提出改善建議。監委強調，「失聯」只是移工在遭遇不合理的薪資待遇、工作環境、勞動條件或者求助無效等問題時，做出選擇的結果，而這些因素背後，涉及產業缺工問題和政府管理的缺漏。
監委指出，造成移工失聯的主因，與過高的仲介費有關，而這個現象在製造業中的越南籍移工身上最為嚴重。他們支付了4,500至7,000多美元的費用，遠超過越南政府所規範的標準，為了來台實現淘金夢只好貸款，導致清償欠款成為移工的首要任務。當發現收入不如預期，失聯便成為另謀出路的選擇，因為非法工作薪水較高，只要能躲過查緝打工6到10個月，就可以還清仲介費和貸款。
此外，在現行嚴格的條件下，移工不能隨意轉換雇主，當移工遭受不合理的勞動條件和對待，或來台後發現實際工作內容不相符，又不能自由轉換工作時，甚至向仲介求助卻遭到漠視，只好選擇失聯成為「無身分的人」。尤其家庭看護移工薪水遠低於基本工資，加上幾乎全年無休、照顧負荷又大，導致移工失聯。
辛炳隆強調，移工逃逸的成因複雜，並非都是因為待遇問題，且看護移工是社福的一環，許多需要聘請家庭看護的雇主來自中低收入戶，不應一味地要求提高待遇，加重弱勢的經濟負擔。
他呼籲，政府應在既有的法令下，落實移工失聯應負的法律責任；此外，許多人蛇集團會慫恿移工打黑工，也應嚴加查緝。他也建議，移工問題應該分流處理，目前「就業服務法」並未適度區分產業移工和看護移工，但兩者引進動機、雇主屬性都不一樣，應該要有分開處理的機制。
Nguồn: 仲介費過高、轉換工作難 台灣失聯移工破9萬人
