Trong bối cảnh lao động nhập cư ngày càng đóng vai trò quan trọng tại Đài Loan, nhà báo độc lập Giản Vĩnh Đạt (簡永達) đã lựa chọn một cách tiếp cận độc đáo và đầy cảm xúc: sống cùng họ, trở thành hàng xóm, lắng nghe và kể lại những câu chuyện đẫm nước mắt đằng sau nụ cười lao động. Từ trải nghiệm ấy, anh viết nên cuốn sách “Quảng Trường Thứ Nhất – Thế Giới Ngầm Của Lao Động Nhập Cư” (第一廣場，移工築起的地下社會), một tác phẩm chạm đến trái tim nhiều người.
第一廣場 – Quảng Trường Thứ Nhất còn được gọi là Ti Quảng theo cách gọi của người Việt Nam tại Đài Loan nói chung đặc biệt là những người Việt Nam tại Đài Trung nói riêng.
Bắt đầu từ con số 0: Làm báo khi không ai chịu nói chuyện
Vào năm 2015, khi mới vào nghề, Giản Vĩnh Đạt được giao nhiệm vụ điều tra đời sống của lao động nhập cư ở Đài Trung. Nhưng mọi thứ không hề dễ dàng – không ai tiếp chuyện, không ai tin tưởng một người Đài Loan xa lạ.
Chính từ đó, anh đưa ra một quyết định táo bạo: dọn đến sống tại Quảng Trường Thứ Nhất (第一廣場) , một khu phố được xem là “thế giới riêng” của lao động nhập cư, nơi hầu như không có tiếng Trung và rất ít người Đài Loan lui tới.
“Tôi sống cùng họ, để hiểu rằng họ không chỉ là lao động, mà là những con người có tình cảm, có nhu cầu giải trí, có tôn giáo, và có quyền được đối xử công bằng.” – Giản Vĩnh Đạt chia sẻ.
Sống cùng lao động nhập cư – hiểu để kể đúng
Tại Quảng Trường Thứ Nhất, Giản trải nghiệm đủ mọi cung bậc:
- Là người Đài Loan duy nhất trong khu trọ toàn người Việt, Indo, Philippines.
- Được bạn Philippines lén dẫn vào vũ trường bằng cách khoác áo che mặt, vì nơi đó “cấm người bản xứ”.
- Thấy những tiệm thuốc, quán ăn, salon không có bảng hiệu tiếng Trung – hoàn toàn phục vụ người nước ngoài.
Từ chỗ là người ngoài cuộc, Giản dần được chấp nhận. Anh chia sẻ:
“Tôi sống ở đó gần một năm, mỗi ngày đều đi ăn cùng, trò chuyện, chứng kiến họ vui, buồn, yêu, chia tay… Mọi thứ không còn là con số hay dữ liệu – mà là con người.”
Những câu chuyện đằng sau nụ cười: tình yêu, sự mất mát và cả cái chết
Tình yêu bị cấm đoán và nỗi đau của lao động nữ
Giản từng giúp đỡ một lao động nữ người Indonesia, đang yêu một đồng hương làm việc tại Đài Loan. Khi cô mang thai, bạn trai yêu cầu phá thai – điều cấm kỵ trong đạo Hồi. Tổn thương tinh thần lẫn thể xác khiến cô phải trở về nước. Từ đó, Giản nhận ra lao động nhập cư là những con người sống động với cảm xúc và nỗi đau, không thể chỉ nhìn họ như “nguồn nhân lực”.
Những đứa trẻ không quốc tịch
Bài viết “Những đứa trẻ không tên” kể về con của các lao động nhập cư – sinh ra ở Đài Loan nhưng không được cấp quốc tịch, không được học hành và hưởng quyền lợi y tế vì bố mẹ không phải người Đài Loan.
Tai nạn lao động và cái chết oan ức – Hành trình đưa thi thể về quê
Một vụ cháy tại ký túc xá năm 2017 cướp đi sinh mạng của nhiều công nhân nhập cư. Giản không chỉ viết bài – anh còn đi cùng gia đình nạn nhân về Việt Nam, đưa tiễn họ lần cuối, để cảm nhận tận cùng nỗi đau của người xa xứ. Bài viết của anh không chỉ là tin tức, mà là lời tiễn biệt nhân văn thay cho những người chẳng còn ai lên tiếng.
Khi làm báo không chỉ là thu thập thông tin, mà là sống cùng nhân vật
Trong suốt 7 năm theo đuổi chủ đề lao động nhập cư, Giản Vĩnh Đạt đã không chỉ là người viết, mà còn là người bạn, người hàng xóm, người đồng hành trong những khoảnh khắc sinh – tử – vui – buồn của rất nhiều công nhân nước ngoài.
Anh từng giúp một lao động Thái tự tử sau tai nạn đưa thi thể về quê, hỗ trợ gia đình họ làm thủ tục, và thậm chí giải thích luật pháp Đài Loan cho người thân không biết tiếng.
Ra mắt sách: “Quảng Trường Thứ Nhất – Thế Giới Ngầm Của Lao Động Nhập Cư”
Tháng 10/2023, Giản chính thức phát hành sách tổng hợp những câu chuyện thật anh từng sống, từng ghi chép. Cuốn sách không tô hồng, cũng không kêu gào, mà lặng lẽ kể lại từng lát cắt chân thật của một thế giới bị lãng quên giữa lòng Đài Loan.
“Tôi không muốn kể một câu chuyện thê lương. Tôi muốn kể rằng họ cũng có tình yêu, niềm vui, và cả khát vọng được sống như bao người khác.” – Giản Vĩnh Đạt
Kết luận: Hãy nhìn họ – nhưng lao động nhập cư tại Đài Loan như một con người
Lao động nhập cư không chỉ là những người làm việc cật lực, chăm chỉ, họ còn là người cha, người mẹ, người con, là những trái tim thổn thức bên lề xã hội. Nhờ những cây bút như Giản Vĩnh Đạt, chúng ta mới có cơ hội nhìn rõ họ hơn – không qua lăng kính định kiến, mà qua một cái nhìn nhân ái và công bằng.
記者程庭軒、藍宇軒／桃園市大園區報導】《報導者》記者簡永達激動的說道：「這件事情就在我的身邊發生，但我們以前沒有在意過這些事。」簡永達住進第一廣場當起移工的鄰居是關注移工議題的開始。簡永達在第一廣場中看見移工與台灣有如平行世界般的氛圍，第一廣場裡面沒有中文字，他甚至以為自己才是外國人。簡永達和移工相處後提及：「如果只把移工當成勞動力，你只會看到他受傷、薪資問題，但如果你把他看成一個人，你會看見情感問題、醫療問題、休閒娛樂問題，這些需求讓他們從平面變成立體的人。」在他離開第一廣場後持續關注移工議題，寫下〈無國籍的移工小孩—「沒有名字」的孩子們〉、〈從台灣到越南，傷心的屍骨還鄉路〉、〈357等待職災補償的折磨——一名泰國移工之死〉、〈當日本變移工首選—越南一條街，預警臺灣搶攻危機〉等報導，這一切的經歷讓簡永達將報導匯集成一本書《第一廣場，移工築起的地下社會》於2023年10月正式出版。
Nguồn tham khảo: 和移工當鄰居 簡永達寫下勞動背後的血淚故事
